Herman Willem Filarski
Journalist, topspeler, auteur, propagandist, vernieuwer
Herman Willem Filarski werd op 25 december 1912 te Amsterdam geboren en overleed op 3 april 1982 in zijn toenmalige woonplaats Deil, Gelderland. Hij was éen van de belangrijkste figuren die het Nederlandse bridge heeft voortgebracht. Op vele terreinen ontplooide hij aktiviteiten : als journalist, als speler, als auteur van boeken, als propagandist en als vernieuwer.
De journalist
Herman Filarski, meestal schrijvende onder de naam H.W. Filarski, was de eerste Nederlandse professionele fulltime bridgejournalist. Hij begon zijn journalistieke loopbaan in 1934 als rubriekschrijver in de Nieuwe Apeldoornsche Courant, waaraan hij met succes een open sollicitatiebrief had geschreven. Na de Tweede Wereldoorlog bouwde hij zijn publicistische activiteiten sterk uit door aan verscheidene grote landelijke kranten, weekbladen en tijdschriften mee te werken, boeken te schrijven en sinds 1956 het (hoofd)redacteurschap van Bridge, het maandblad van de Nederlandse Bridge Bond (NBB), en als eigenaar het hoofdredacteurschap (1955-1957) van De Kieviet (1952-1957) te vervullen.
Zijn achtergrond en beroepskeuze
Naar verluidt stammen de Filarski’s af van een Poolse militair die na de mislukte inval van een Engels-Russische invasiemacht in Noord-Holland (1799) in Nederland is achtergebleven. Herman Filarski groeide op in Amsterdam in een gezin waar begin jaren ’30 contractbridge werd geïntroduceerd aan de hand van Culbertsons Blue book (1930). Als beroepsofficier sinds 1938 organiseerde hij bridgecursussen en -drives voor gemobiliseerde militairen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft hij met onderbrekingen in verscheidene gevangenkampen doorgebracht, waar hij eveneens bridge-activiteiten ontplooide; in Duitsland heeft hij ook de latere Nederlandse wereldkampioen parenbridge Bob Slavenburg leren kennen. Na de oorlog besloot hij na zijn eerste successen als topbridger –hij wordt o.m. Nederlands viertallenkampioen in 1947– van bridge definitief zijn beroep te maken.
De topspeler
In 1948 maakte hij zijn debuut als lid van het nationale team op Europees niveau tijdens het eerste naoorlogse Europese kampioenschap (1948) en werd op slag beschouwd als een internationale topspeler. In die jaren publiceerde hij ook zijn eerste boeken waarin hij de Nederlandse bridgers kennis liet maken met de moderne ontwikkelingen van het spel. In 1954 versloeg zijn team met de gebroeders Goudsmit en de gebroeders Kaiser in een lange match overtuigend de toenmalige Amerikaanse wereldkampioenen. In 1962 behaalde zijn team tijdens de Bridge-Olympiade de zilveren medaille voor mixed teams, en won het team Filarski-Boender en Kreijns-Slavenburg het aansluitend gehouden toernooi van Juan-les-Pins waaraan nagenoeg de hele wereldtop deelnam. In het seizoen 1974-75 was zijn team (Filarski-Van de Velde en Fritzi Gordon-Rixi Markus) winnaar van het Caransa-toernooi en won het paar Filarski-Van de Velde het Brusselse Europa Cup-toernooi. Hij besloot zijn loopbaan als speler in 1981 met het winnen van het individuele Prominententoernooi van de jubilerende vereniging VVGA met de gedenkwaardige score van 74,1%.
De auteur
Herman Filarski is een vruchtbare auteur geweest, in de eerste plaats door zijn lange carrière als medewerker van vele periodieken waarin hij wekelijkse en maandelijkse bijdragen schreef. Hiernaast echter heeft hij vele boekpublikaties op zijn naam staan. De Bridgecollectie Nederland in Tresoar telt anno 2014 al 46 titels waaraan zijn naam is verbonden. Hij debuteerde in 1947 met Goed bridge, in 1948 gevolgd door Hoe men bridge speelde in Utrecht, Deauville en Stockholm en Europees bridge-kampioenschap 1948. Met deze drie werken introduceerde hij zich zelf als topspeler die de lat hoog legde, namelijk op internationaal niveau.Maar naar mate hij zich meer en meer ontwikkelde tot leermeester van de Nederlandse bridgers, richtte hij zich als auteur ook steeds vaker uit op het schrijven van leerboeken en introdukties tot het bridgespel voor een groter publiek. Het boek dat Nederland als bridgeland veranderde, was zijn Acol : het biedsysteem der kampioenen (1953). Dit boek maakte dat Acol decennia lang het nationale biedsysteem werd. In 1966 schreef hij samen met Tannah Hirsch het Tournament book of the 2nd World Olympiad Pairs : 7 – 16 May 1966, dat het veroveren van de wereldtitel door Kreijns-Slavenburg vereeuwigde. Postuum verscheen van hem in 1982 de eerste serieuze beschrijving van de geschiedenis van het Nederlandse bridge Terugblik op vijftig jaren Nederlandse Bridge Bond (voltooid door Bob van de Velde).
De IBPA
Internationaal nam Filarski in 1958 samen met de Zweedse bridgepromotor Eric Jannersten het initiatief om bridgejournalisten te verenigen in één organisatie, eerst de European Bridge Press, later uitgegroeid tot de de International Bridge Press Association (IBPA), waarvan hij ook vicevoorzitter was. In 1974 lanceerde hij voor de IBPA de Bols Bridge Tips Competition, waarvoor jaarlijks een aantal wereldklassespelers een aanbeveling met voorbeeldspellen inzond. Uit de inzendingen kozen de IBPA-leden de winnaar. Deze kompetitie werd een groot succes en werd, met een tijdelijke onderbreking, tot 1994 voortgezet, wat een schat van interessant materiaal opleverde alsmede een aantal boeken. Ook introduceerde Filarski de jaarlijks door de IBPA toegekende Bols Brillancy Prize (1976) en gaf hij de stoot tot het verschijnen van het eerste IBPA Hand Book (1982); het verscheen kort na zijn overlijden.
De propagandist
Juist door de toon van wat hij over bridge en bridgers schrijft, en de wijze waarop hij zich tot zijn publiek richt, heeft Filarski gemaakt tot een groot propagandist van het spel, maar bij deze kwaliteiten is het zeker niet gebleven. Hij heeft ook naast zijn publicaties vele initiatieven genomen om het bridgespel verder te verbreiden. In de jaren ’50 opent hij in Amsterdam de Bridge Academie Filarski en een paar jaar later ontwerpt hij als eerste een pakket met materiaal dat het vier spelers mogelijk maakte thuis wedstrijdbridge te spelen, toepasselijk getiteld Bridgetournooi in de huiskamer. Eind jaren ’50 lanceert hij het idee van een groot landelijk toernooi voor spelers van de lagere competities van de NBB; dit Ruiten Boer-toernooi wordt een groot en blijvend succes en beleeft in 2019 zijn 60ste editie. In de jaren ’70 staat hij mede aan de wieg van het niet minder succesvolle open Interpolis-toernooi, waarvoor hij ook toernooiboekjes samenstelt. Kort voor zijn overlijden richt zijn aandacht zich op een doelgroep waaraan niemand eerder heeft gedacht : bridgers die door hun fysieke handicap het spel niet meer actief aan de speeltafel kunnen beoefenen. Als medeoprichter van de Stichting Landelijk Bridge-Contact ontwerpt hij een vernuftig soort correspondentie-bridge dat het deze bridgers toch mogelijk moet maken het spel te blijven spelen.
Zijn onderscheidingen
Sinds de Tweede Wereldoorlog tot Filarski’s overlijden in 1982 maakte de NBB een groei door van ongeveer 8.000 leden naar 45.000 leden. Gedurende de ruime kwart eeuw dat hij zijn stempel op het Nederlandse bridge drukte, moeten zijn ontelbare activiteiten in hoge mate hebben bijgedragen aan de enorme groei van de Bond. Bij de grootscheepse huldiging ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag in 1978 werd hem mede hiervoor door de NBB het erelidmaatschap verleend. Gelijktijdig ontving hij de koninklijke onderscheiding van Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, en benoemde de IPBA hem tot Man of the Year.
De vernieuwer
Veel nieuwe ontwikkelingen zijn door Filarski op allerlei terreinen in gang gezet, gesteund of geïnspireerd. Na de introduktie van Acol werkte hij mee aan de introduktie van éen van de revolutionaire biedsystemen van de nieuwe Italiaanse wereldkampioenen (Kaiser R., en R. van de Velde, Het Napolitaanse biedsysteem en hoe het te gebruiken. Met acht Palermo-spellen gekommentarieerd door H.W. Filarski, 1959) en eind jaren ’60 pareerde hij de kritiek op het door de gebroeders Kaiser, Van Heusden en Kokkes ontworpen Crazy Diamond systeem, dat elementen bevatte waarop latere kunstmatige systemen hebben voortgebouwd.
Met Alan Truscott was hij de initiatiefnemer en redakteur van het eerste toernooibulletin dat in de bridgewereld werd gepubliceerd : het Daily tournament news dat verscheen ter gelegenheid van het Europees Kampioenschap in 1955 te Amsterdam.
Filarski stimuleerde sterk het gebruik van aanvankelijk het bridgerama, later van de vuegraph om belangrijke bridgewedstrijden aan een groot publiek te kunnen tonen. Zelf was hij bij deze gelegenheden een geliefd kommentator die dat grote publiek op onderhoudende wijze en met humor bij het spel betrok.
Toen Nederland in 1980 de Bridge-Olympiade mocht organiseren, haalde hij oud-wereldkampioen Benito Garozzo naar Nederland om het Nederlandse team te trainen. Het succes bleef niet uit: voor eigen publiek behaalde het team een ongedachte bronzen medaille.
De Stichting Herman Filarski
In 2007 besloten de oprichters van de Stichting Herman Filarski de stichting naar hem te vernoemen om voor het nageslacht de herinnering te bewaren aan de stimulerende rol die hij in de bridgewereld heeft gespeeld.
Over Herman Filarski :
– A. Boekhorst, Herman Filarski : hoeder van de kleine luiden. In : Bridge; Maandblad van de Nederlandse Bridge Bond
– Bob van de Velde, Herman Filarski 25 december 1912 – 3 april 1982. In : idem; herdrukt in : Herman W. Filarski, Terugblik op vijftig jaren Nederlandse Bridge Bond. Voltooid door Bob van de Velde. Den Haag 1982
– A. Boekhorst, Herman W. Filarski, a portrait. In : A. Boekhorst, Bols Brilliancy Prize; 10th anniversary booklet. [Nieuw-Vennep 1985/1986]